De bever is in Nederland al meer dan 25 jaar de meest succesvolle herintroductie van een wild dier in Nederland. Vandaag de dag zorgen de inheemse bewoners van Nederland voor meer biodiversiteit en bescherming tegen overstromingen in Nederland. Toch maken vooroordelen zijn leven moeilijk. Lees hier hoe het nuttige knaagdier eigenlijk leeft en werkt.
De Europese bever (Castor fiber) is niet alleen het grootste knaagdier van Europa, het is ook de beste “natuurlijke” ecosysteembeheerder: waar hij ook leeft en werkt, de diversiteit aan soorten neemt met sprongen toe. Bevergroepen behoren tot de meest soortrijke biotopen. Zoals geen enkele andere diersoort creëert de bever zijn eigen leefomgeving: Zijn imposante beverburchten, waarin hij met zijn familie woont, zijn indrukwekkend. Soms beweegt hij zich ook in buizen in het oevergebied. Met artistiek gebouwde dammen stuwt hij uiteindelijk het water op, zodat de ingangen van zijn woongebouwen altijd onder water staan, net zoals hij dat wil.
De Europese bever: een meester-bouwer
Het waardevolle neveneffect van de drukke bouwactiviteiten van de bever: hij maakt rivieren en beken rechtlijnig. Hij renaturaliseert het waterbeheer. De boomkikker, een soort die vandaag de dag helaas steeds zeldzamer wordt, voelt zich daar vervolgens ook weer thuis. Hij gebruikt de vlakke oeverzones van de beverbiotoop, opgewarmd door de zon, terwijl hij zich overdag verbergt in de nieuw gecreëerde rietzone. Maar ook vissen profiteren enorm van de activiteit van de bever. Wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat niet alleen verschillende vissoorten in de bevers gebieden leven, maar dat ook het gewicht van de individuele dieren toeneemt. De visdichtheid kan daar ook tot 80 keer hoger zijn dan in bevervrij water.
Met zijn dammen en kastelen creëert de bouwmeester nieuwe structuren in het water die door vissen dankbaar worden geaccepteerd. Terwijl kleine exemplaren in de vlakke watergedeelten leven, gaan de grotere vissen naar diepe plaatsen, direct bij de beverdam, en wachten op voedsel. De resten van de bevermaaltijden, zoals afgeknabbelde wilgentakken, bieden de vissen nieuwe schuilplaatsen. En zelfs bomen die achterblijven zijn een zegen voor de rivierecologie. In de stroming wervelen ze het water en verrijken het met zuurstof.
Bescherming tegen overstromingen voor mensen
Afhankelijk van de locatie ontwikkelen ondergelopen gebieden zich tot naaldhoutweiden, rietzones, rietzones of visvrije kleine wateren waarin amfibieën zoals de boomkikker veilig kunnen paaien. Ook de houtkapacties van het harige waterdier zorgen voor diversiteit. In de kieren groeien planten met zeer verschillende behoeften aan licht en voedingsstoffen in een zeer kleine ruimte. Op het land biedt de bever met het hout voedsel en onderdak voor kleine zoogdieren, zeldzame vogelsoorten en vooral insecten zoals de bedreigde scharlakenkever.
Maar de bever (wetenschappelijke naam: Castor fiber) is niet alleen een ecosysteembeheerder, hij is ook actief in de bescherming tegen overstromingen. Overal waar de bever leeft en bouwt, is de waterafvoer extreem vertraagd – tot 160 keer, afhankelijk van de topografie. Terwijl het water dat aankomt in een gebied zonder beverdammen binnen drie tot vier uur weer afvloeit, duurt het in de afgedamde gebieden
tot 19 dagen. Als gevolg daarvan sijpelt er meer water weg en verdampt het in de bovenloop van beken en worden de hoogwaterpieken afgesneden. Omgekeerd profiteren de natuur en de landbouw in droge jaren van het “waterretentiesysteem” van de bever.
Bever en mens wennen weer aan elkaar
Ondanks alle diensten die de bever ons en de natuur biedt, heeft hij vaak een slecht imago. Omdat hij met zijn bouwkunst in ons dichtbebouwde en intensief gebruikte landschap af en toe mensen in de weg zit. Bijvoorbeeld als hij een weide onder water zet met een van zijn dammen of als er een tractor in het oevergebied breekt. Toch kunnen goede, meestal verrassend eenvoudige oplossingen worden gevonden voor alle gevallen van conflict. Bovendien doen zich veel problemen niet eens voor als de beverexperts in een vroeg stadium worden geraadpleegd.
